Audio tour Marke Berghuizen

Info over deze tour.

Deze tour is bedoeld om alle markesteenlocaties van de marke Berghuizen in beeld te brengen. Deze tour hoort bij de apps "Loakgang Fietsroute" en "Loakgang Wandelroute".

Bij deze fiets- en wandelroute hoort een boekje "Loakgang rond Oldenzaal" dat te verkrijgen is bij Tourist Info Oldenzaal, Grootestraat 35-37 Oldenzaal en Tourist Info De Lutte, Plechelmusstraat 14 De Lutte.

Marke Berghuizen heeft 49 markesteenlocaties, de items in deze app. Op deze locaties zijn nog 17 originele markestenen, er zijn 28 vervangende stenen, waarmee op 44 van de 49 locaties (weer) een markesteen ligt en op 4 locaties is het niet zinvol of mogelijk een steen te leggen, zie afbeelding (paars: originele steen, rood: vervangende steen, wit: geen steen).

Kadastrale kaart uit 1832

Bij alle markesteenlocaties staat een afbeelding met de markesteenlocatie op de kadastrale kaart uit 1832. Let op dat deze kaarten niet altijd "Noord-Zuid" richting hebben! Ook is er steeds een afbeelding met de markesteenlocatie en een hedendaagse kaart als ondergrond. Deze staan wel "Noord-Zuid".

Lutter Markeboek

In 1652 hebben twee zogenaamde Loakgangen plaats gevonden langs de stenen van de Marke De Lutte. Deze staan beschreven in het Lutter Markeboek. De markestenen van Marke Berghuizen, voor zover deze op de grens met de Marke De Lutte lagen, staan daarin beschreven. Deze beschrijvingen zijn hier opgenomen.

Proces-verbaal der grensbepaling

Markestenen die op de grens van de gemeente Losser, Lonneker of Weerselo lagen, zijn beschreven in het Proces-verbaal der grensbepaling van de betreffende gemeente. De beschrijvingen van deze markestenen zijn eveneens opgenomen in deze app.

Niet alle markesteenlocaties zijn toegankelijk. Bij elke markesteenlocatie staat in deze app vermeld of er een steen ligt, of deze origineel is en of de plek toegankelijk is. En natuurlijk nog meer, zoals over geredde stenen, een verdwenen steen, de duvelssteen. Ga het zien!

Marken

De marken zijn ontstaan rond de 13e eeuw, maar mogelijk zijn ze nog ouder. Door bevolkingsgroei kregen de boeren behoefte aan regels omtrent het (gemeenschappelijk) grondgebruik. Ze gingen onderlinge afspraken maken over het gebruik van hout, veen, heidegebieden en weidegronden. In de 19e eeuw kwam er een einde aan het markesysteem omdat het de ontwikkeling van de landbouw remde. De overheid kwam met maatregelen om de markegronden te verdelen en gaf boeren en andere particulieren de kans om de grond aan te kopen. In 1846 is Marke Berghuizen volledig verdwenen.

Hoe zag de markegrens er uit?

Natuurlijke landschapselementen (een beek, een grote boom, een heuvel) fungeerden als markeringspunt. Maar vaak werden ook markepalen, markestenen of veldkeien geplaatst om de grenzen aan te geven. Daarvan is best nog heel wat terug te zien in het landschap. Bijvoorbeeld de markestenen. Een stuk onbekend maar zeer interessant cultureel erfgoed. En dit "buitenmuseum" wordt met deze app duidelijk gemaakt. Je kunt dit "museum" 24 uur per dag, zeven dagen in de week bekijken (voor zover de stenen toegankelijk zijn). En het is ook nog eens gratis!

Marke Berghuizen

Marke Berghuizen is één van de 69 marken van Twente. De marke Berghuizen is globaal de gemeente Oldenzaal met uitzondering van de binnenstad, zie afbeelding. Op een kaart uit omstreeks 1850 zien we de marke Berghuizen (rood) met daar binnen in het Wigbold Oldenzaal (blauw), zie afbeelding.

We zien op de kaart ook de omliggende marken: Gammelke, Lemselo, Rossum, de Lutte, Lonneker en Deurningen.

Wigbold

De naam Wigbold bestaat uit wig, van het Germaanse begrip wik, omheind gebied (vergelijk ook het woord wijk, stadsdeel) en bold, een oud woord voor recht. Wigbold is dus het gebied waar het recht van de stad gold. Daarbuiten gold het markerecht.

De marke Berghuizen en het Wigbold Oldenzaal waren sterk verweven. Zo woonden de markerichters in de stad en werden de jaarlijkse markevergaderingen, holtincks, in of nabij de Plechelmuskerk gehouden.

Meer weten?

Kijk op

http://www.markegrenzen.nl./

http://markegrenzen.aptum.nl/

Op de site

https://maps.hisgis.nl/basiskaart/georef/

staat de kadastrale kaart uit 1832. Als ondergrond zijn zowel hedendaagse kaarten als oudere kaarten te gebruiken.