Tour audio Boekwandeling Druk in Den Haag

Boekenstad Den Haag

 Als je in de zomer op zondagmiddag over het Lange Voorhout loopt, kun je de boekenmarkt niet missen. Iedere week staan er in deze eeuwenoude laan tientallen kramen, waar oude, bijzondere en zeldzame boeken verkocht worden. Weinig mensen weten dat die boekenmarkt op verschillende locaties in de hofstad heeft gestaan en dat hij al meer dan honderd jaar oud is. En als je vanaf de boekenmarkt een paar minuten wandelt naar de Prinsessegracht, sta je zo maar voor het oudste boekenmuseum ter wereld: Museum Meermanno – gesticht in 1848, met zijn prachtige collectie handschriften, incunabelen en moderne vormgeving.    

Den Haag is een echte boekenstad: het huisvest ook de Koninklijke Bibliotheek, de nationale bibliotheek van Nederland en vele boekhandels waarvan de geschiedenis soms tot in de negentiende eeuw reikt. Van oudsher is het de thuishaven van internationaal bekende uitgevers. De Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten is beroemd om haar grafische opleiding en veel beroemde boekontwerpers kregen er hun opleiding. Maar ook in eerdere eeuwen speelde het boek een belangrijke rol in Den Haag. Zo worden al sinds het einde van de zestiende eeuw alle publicaties van de Staten van Holland en de regeringscolleges in Den Haag gedrukt: van de eerste ‘statendrukker’ Aelbrecht Heyndricks loopt een bijna ononderbroken lijn naar de huidige Sdu. Gevluchte Franse boekverkopers gaven in de achttiende eeuw in Den Haag boeken uit die niet door de beugel van de Franse censuur konden en maakten de hofstad tot een stapelplaats van Franse boeken. De bibliotheek van de familie Van Oranje, die zich vanaf begin zeventiende eeuw in Den Haag bevond, werd in 1702 de inzet van een erfeniskwestie. Minder dan een eeuw later was ze geveild, deels gered, weer in beslag genomen en genationaliseerd. De boekhandel van de familie Van Cleef zat meer dan twee eeuwen aan het Spui. Het Damesleesmuseum werd in 1894 werd opgericht door Haagse dames die geen lid mochten van de hofstedelijke sociëteiten en bestaat nog steeds. Relatief recent, in 1958, werd in Den Haag op instigatie van de CIA de – illegale – eerste uitgave van Doktor Zjivago gedrukt, het beroemde boek van Boris Pasternak.   

De in dit boekje beschreven wandeling voert je langs een aantal plekken in de Haagse binnenstad die een rol hebben gespeeld in de geschiedenis van het Haagse boek. In anderhalf uur kom je langs plekken waar bibliotheken stonden of staan, waar uitgevers en boekverkopers woonden en waar boeken vormgegeven, gedrukt en gebonden werden. Begin- en eindpunt is – natuurlijk – Huis van het boek | Museum Meermanno.

Colofon

Teksten: Naomi Remijn, Rickey Tax en Erik Geleijns

Redactie: Aafke Boerma

Copyright © 2018 Huis van het Boek | Museum Meermanno

Materiaal voor deze wandeling werd aangedragen door studenten van prof. dr. Paul Hoftijzer (Universiteit Leiden) tijdens een collegereeks over het boek in Den Haag (herfst 2016). Noortje van Dongen, Merel Houtman, Petra Zaagman en Naomi Remijn maakten een eerste selectie.

Met dank aan de Universitaire Bibliotheken Leiden, het Haags Gemeentearchief, de Koninklijke Bibliotheek (met name de Beeldstudio) en de Openbare Bibliotheek Den Haag