Het geboortehuis van Cornelis Lely

Leidsegracht 39
Aan de andere kant van deze gracht, staat het huis waar in 1854 Cornelis Lely werd geboren. Een groot deel van zijn jeugd speelde hij hier aan de grachten en hij ontwikkelde een fascinatie voor water. Toen hij een jaar of zestien was, werden de Oranjesluizen aan de oostkant van Amsterdam opgeleverd en vanaf dat moment was de waterstand in de grachten niet meer afhankelijk van eb en vloed.
Cornelis Lely droomde ervan om ingenieur te worden, en tegen het einde van de 19e eeuw werd hij zelfs benoemd tot minister van de Waterstaat, Handel en Nijverheid. Hij presenteerde het ambitieuze plan om de Zuiderzee bij de kop van Noord-Holland en Friesland af te sluiten van de Waddenzee en een deel van het nieuwe IJsselmeer in te polderen. De handel via de Zuiderzee was eeuwenlang heel belangrijk geweest voor de omliggende steden, maar de inwoners leefden in een voortdurende angst voor overstromingen. Lely wilde dat delen van het binnenmeer droog zouden worden gelegd, ten gunste van de landbouw.
Pas na de verwoestende overstromingen in 1916 werden Lely’s plannen serieus genomen en met belangstelling bekeken. Het afsluiten van de Zuiderzee was een ambitieus plan en een ongekende technische uitdaging. Om een nieuwe ramp te voorkomen zou een kilometerslange dijk moeten worden aangelegd, om de binnenlandse zee van maar liefst 5.900 vierkante kilometer groot af te kunnen sluiten.
Na eindeloos dralen werd in 1927 met het werk gestart, maar Cornelis Lely maakte dat allemaal niet meer mee. Hij was drie jaar daarvoor al overleden. De Afsluitdijk kreeg uiteindelijk een lengte van 30 kilometer en werd 90 meter breed. Toen het laatste gat in de afsluitdijk in 1932 werd gedicht, was er geen directe toegang naar de Noordzee meer. De naam Zuiderzee werd veranderd in IJsselmeer, en een deel ervan werd ingepolderd.
In 1939 werd een gevelsteen met een portret van Cornelis Lely in de gevel van zijn geboortehuis aan de Leidsegracht 39 geplaatst. De pionier staat erop afgebeeld tussen de oorspronkelijke Zuiderzee en Flevoland.