Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen

Antwerpen droomde al veertig jaar van een museum voor hedendaagse kunst vooraleer het M HKA uiteindelijk zijn deuren opende. Deze ambitie loopt opvallend parallel met de ontwikkelingen en groeipijnen van de naoorlogse welvaartsstaat. Daarnaast was het M HKA , samen met het Fotomuseum en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, één van de motoren van de heropleving van het Zuid en ontwikkeling van de buurt tot één van de meest hippe en artistieke plekken van Antwerpen, waar het goed wonen, leven, werken, eten, uitgaan en kunst genieten is.

Al In 1947 stelde burgemeester Lode Craeybeckx voor om in het stadspark een Paleis van de Bevrijding te bouwen om onder andere moderne kunst te tonen. Door de slechte financiële situatie van het naoorlogse Antwerpen werden deze plannen echter al snel opgeborgen. Ook zijn tweede poging om in de jaren zestig op de plaats waar tegenover het KMSKA de Hippodroomschouwburg in verval stond een museum voor moderne kunst op te richten faalde door geldgebrek.

Het idee van Leo Stijnen om vlakbij het Steen een museum op pijlers te bouwen, werd niet aanvaard uit vrees de havenactiviteiten te belemmeren. In 1970 werd beslist om zijn tweede voorstel, het realiseren van een onuitgevoerd project van Le Corbusier, het ‘Musée à Croissance Illimitée’ in het Middelheimpark te laten doorgaan. Korte tijd na het leggen van de eerste steen moesten de bouwwerken worden stopgezet omdat het park tot groene zone werd uitgeroepen.

Op initiatief van het Ministerie van Nederlandse Cultuur werd in 1970 wel het Internationaal Cultureel Centrum (I.C.C.) opgericht in het voormalig Koninklijk Paleis op de Antwerpse Meir. Dit I.C.C. was de eerste publieke instelling voor hedendaagse kunst in Vlaanderen en was met directeur Flor Bex, de onmiddellijke voorloper van het M HKA.

Door de staatshervormingen was de Vlaamse Gemeenschap bevoegd geworden voor cultuur en die besliste in 1982 om het M HKA op te richten. De bevoegde minister (Karel Poma) opteerde, ingegeven door het feit dat de jonge Vlaamse regering over slechts weinig geld kon beschikken en door het feit dat hij het museum nog binnen zijn legislatuur stevig in de startblokken wou zien, voor een verbouwing en uitbreiding van een bestaand pand, in plaats van een nieuwbouw.

Het M HKA is gehuisvest in een verbouwde en uitgebreide graansilo uit 1926, een restant van de havenactiviteit die zich tot in de tweede helft van de twintigste eeuw op het Antwerpse Zuid ontplooide. Het gesloten karakter van het museum, dat weinig daglicht en contact met de omgeving toelaat, beantwoordde aan de hang in de jaren tachtig naar een isolering van de kunst die op zichzelf terugplooide.

Er werd geopteerd voor een statuut als vzw om de wendbaarheid en flexibiliteit van het nieuwe museum zo groot mogelijk te houden. Toch is de band met de Vlaamse Gemeenschap heel nauw en steunt het M HKA voor zijn subsidies bijna uitsluitend op die overheid. De Vlaamse Gemeenschap is bovendien eigenaar van de gebouwen en de collectie van het M HKA.